Πεινάω ή τρώω και για άλλους λόγους!!! Το μόνο σίγουρο είναι ότι πάντα όταν θα φάω, θα πεινάω κιόλας…

Πόσες φορές δεν μας έχει τύχει να είμαστε χορτάτοι και να περνάμε έξω από έναν φούρνο και να μυρίσουμε ένα τσουρέκι που μόλις βγήκε..

Ενεργοποιούνται μηχανισμοί(πιθανότατα και έκκριση ενζύμων) που μας κάνουν να θέλουμε να τα καταναλώσουμε(«εγκεφαλική πείνα»)

Πόσες φορές δεν μας έχει τύχει να ψωνίζουμε στο supermarket και το μάτι μας να πέσει πάνω σε μία σοκολάτα και να την αγοράσουμε χωρίς να την χρειαζόμαστε!

Ο ρόλος της διαφήμισης είναι καταλυτικός καθώς συνειδητά καταγράφεται μέσα μας η επιθυμία για αγορά ενός τροφίμου και βλέποντας το στο ράφι ανασύρεται η επιθυμία.

Αυτοί οι δύο λόγοι που αναφέρθηκαν είναι μη ομοιστατική μηχανισμοί που σχετίζονται με την πρόσληψη τροφής. Δηλαδή για τους μηχανισμούς που δεν σχετίζονται καθόλου με τα φαινόμενα φυσιολογικής ή πραγματικής πείνας ή κορεσμού. Υπάρχουν όμως και κάποιοι απλοί βιοχημικοί μηχανισμοί που σχετίζονται με αυτό.

Η εικόνα μιας μακαρονάδας προκαλεί έκκριση σίελου και των αντίστοιχων ενζύμων, έτοιμες να διασπάσουν την τροφή που έρχεται, εκκρίνονται σιγά- σιγά τα αντίστοιχα ένζυμα καθώς και υγρά (κυρίως υδροχλωρικό οξύ) που προετοιμάζουν το στομάχι για το σωστή μεταβολισμό του φαγητού (γουργουρητό).

Τρώμε και για άλλους λόγους όμως. Τρώμε γιατί βλέπουμε του άλλους να τρώνε. Συχνά παρασυρόμαστε βλέποντας τους άλλους να καταναλώνουν κάτι. Έχουμε χορτάσει πάμε σε μία ταβέρνα και βλέποντας τους άλλους να καταναλώνουν μεζέδες, χωρίς να θέλουμε να φάμε αρχίζουμε και εμείς να τσιμπολογάμε από αυτούς. Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον και από τα πανάρχαια χρόνια έτρωγε κατά ομάδες, όπως συμβαίνει ακόμα και σήμερα τρώγοντας ολόκληρη η οικογένεια μαζί. Ίσως λοιπόν να είναι γραμμένο στα γονίδια μας και να έχουμε τη τάση να παραφάμε όταν βρισκόμαστε μαζί με άλλους. Σύμφωνα με μία μελέτη που έχει γίνει (Wansink,2006) εάν φας με 1 ακόμα θα κατανάλωσεις 35% περισσότετερο από ότι αν έτρωγες μόνος σου, εάν φας με περισσότερους από 6 θα καταναλώσεις 95% περισσότερο από ότι μόνος σου.

Τρώμε και γιατί έχουμε όμως, όπως λένε, τροφική ανασφάλεια. Βρισκόμαστε σε έναν μπουφέ και αναρωτιόμαστε αν θα ξαναβρούμε τόσο ωραία και διαφορετικά φαγητά. Επισκεπτόμαστε το πατρικό μας και υπερκαταναλώνουμε από τις αγαπημένες μας πίτες γιατί σκεφτόμαστε ότι θα αργήσουμε να τις ξαναβρούμε. Είναι Χριστούγεννα και το παρακάνουμε με τα μελομακάρονα γιατί τα Χριστούγεννα είναι μία φορά τον χρόνο. Σε μία πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη με 4500 γυναίκες, το 52% των υπέρβαρων ανέφερα ότι τρώει επειδή βρίσκεται σε κατάσταση τροφικής ανασφάλειας, σημαντικά μεγαλύτερο από το 34% των γυναικών που ήταν υπέρβαρες και βρίσκονται σε κατάσταση τροφικής ανασφάλειας.

Επομένως τα ερεθίσματα για να φάμε όπως είδαμε είναι πολλά. Τρώμε γιατί μας επηρεάζει η μυρωδιά ενός φαγητού, τρώμε γιατί βλέπουμε ένα φαγητό ή γιατί είδαμε τους άλλους να τρώνε, γιατί αυξήθηκαν οι μερίδες ή γιατί είδαμε μία διαφήμιση με κάποιο φαγητό. Τρώμε για πάρα πολλούς λόγους! Πως μπορούμε όμως να ελέγξουμε τα συναισθήματα μας απέναντι σε αυτά τα ερεθίσματα!!! Μία πρώτη σκέψη, που είναι ο πυρήνας όλων αυτών των συναισθημάτων είναι, «Πριν απλώσεις το χέρι σου αναρωτήσου τι σου προκαλεί». Εάν πεινάς πραγματικά ή πως θα νιώσεις μέσα σου εάν φας για παράδειγμα μία σοκολάτα, είναι αρκετά 5 λεπτά γευστικής απόλαυσης, μετά τι γίνεται; Πόσο πίσω θα πάει η προσπάθεια σου, αξίζει για αυτά τα 5 λεπτά να χαλάσεις την προσπάθεια σου; Τι συναίσθημα θα σου προκαλέσει αυτό. Νιώθεις τύψεις, νιώθεις άσχημα μετά; Όλα αυτά πρέπει να γίνονται αυτοματοποιημένα.

Πως μπορεί κάποιος όμως να έχει αυτόν τον έλεγχο των διαφόρων ερεθισμάτων σε διάφορες φάσεις της ζωής του;

Όπως σε ένα τραπέζι που συνήθως παρεκτρεπόμαστε πολύ περισσότερο από διαφορές απλές φάσεις τις ζωής μας. Η σημαντικότερη είναι μην τρως ποτέ με τα χέρια, αλλά να χρησιμοποιείς πάντα μαχαιροπίρουνο. Ακόμη, κόψε τη μερίδα σου σε μικρές μπουκιές και πιάσε μία μικρή κάθε φορά μπουκιά, ή άφηνε το πιρούνι κάτω μετά από κάθε μπουκιά. Επιπλέον, πάψε να είσαι σκουπιδοτενεκές των άλλων και να κάνεις μια μεγάλη παύση στο μέσο του γεύματος και μία μικρή στο ¾. Νιώθε την κάθε μπουκιά ή αλλιώς απόλαυσε την και τέλος χρησιμοποίησε μικρά πιάτα και μαχαιροπίρουνα. Για να κατανοήσετε κιόλας γιατί είναι σημαντικό να τρώμε σε μικρό πιάτο, σκεφτείτε ποιος από τους 2 κόκκινους κύκλους είναι πιο μικρός.

Και όμως είναι ίδιοι…. Σκεφτείτε όταν βάζετε την μερίδα φαγητού σας με ένα μεγάλο πιάτο και η μερίδα είναι μικρότερη από αυτήν που επιθυμείτε, τουλάχιστον οπτικά, δεν σας καλύπτει, ενώ άμα το βάλετε σε ένα μικρό πιάτο θα σας είναι πιο επιθυμείτο οπτικά.

Το επόμενο γεγονός που είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που πρέπει να προσέξουμε είναι τα ψώνια στο supermarket, γιατί βάζουμε στο σπίτι πράγματα τα οποία δεν χρειάζεται να καταναλώνουμε και έτσι αυξάνουμε κατά πολύ τις θερμίδες που τρώμε. Πρέπει να ψωνίζουμε πάντα με λίστα αγορών, να ψωνίζεις πάντα με παρέα έτσι ώστε να σε συγκρατήσει εάν πάρεις κάτι που δεν το χρειάζεσαι, να μην έχεις ευκολοφαγώσιμα τρόφιμα στο πάνω μέρος της σακούλας έτσι ώστε να μπορείς να τα καταναλώσεις στο δρόμο για το σπίτι, να αποφεύγεις να ψωνίζεις νηστικός και τέλος φρόντιζε να ψωνίζεις τα απαραίτητα. Θα σας αναφέρω και ένα παράδειγμα εάν ψωνίζεις μία φορά την εβδομάδα κάτι που δεν χρειαζόμαστε, όπως ένα σακουλάκι πατατάκια και μία σοκολάτα όπου έχουν επιπλέον 800 και 600 θερμίδες αντίστοιχα το κάθε ένα. Έτσι έχεις σαν αποτέλεσμα αύξηση του βάρους σου περίπου 8 κιλά τον χρόνο.

Μία ακόμα περίπτωση που μπορεί να ξεφύγουμε από το καθιερωμένο μας πρόγραμμα στο φαγητό είναι τρώγοντας σε ένα μπουφέ ή σε μία ταβέρνα που παίρνουμε διάφορα ορεκτικά και ποικιλίες φαγητών. Θα ξεκινήσουμε βάζοντας στο πιάτο μία φορά μόνο φαγητό. Έπειτα θα πρέπει να ξεκινήσουμε το γεύμα μας από την σαλάτα, εάν είσαι σε μπουφέ να κάθεσαι μακριά από τον μπουφέ και εάν υπάρχει γλυκό μοιράσου του μαζί με κάποιον άλλο. Και τέλος να εφαρμόζεις τον κανόνα του πιάτο, όπου λέει στο μισό πιάτο να υπάρχουν τα λαχανικά (ιδανικά χωρίς μαγιονέζα και διάφορες σως) και φρούτα, το ¼ του πιάτου να περιέχει κρέας και υπόλοιπο ¼ μακαρόνια, πατάτες ή ρύζι.

Συμπερασματικά προσδιόρισε τη λανθασμένη συμπεριφορά που σχετίζεται με το εξωτερικό ερέθισμα. Οριοθέτησε όλες τις πιθανές συστάσεις ώστε να σπάσει η σχέση δυσλειτουργικής σκέψης- συμπεριφοράς και τέλος μέσω της στοχοθεσίας και της αυτοαξιολόγησης βελτίωσε την συμπεριφορά σου.

Διαιτολογικό γραφείο DiettoGo
Νικολέτα Μεταλλούλη - Μητράκα
Διαιτολόγος - Διατροφολόγος